Ψυχολογικό Στρες και Μιτοχόνδριακή Λειτουργία

Πώς το ψυχολογικό στρες μεταφράζεται σε σοβαρές σωματικές επιπτώσεις για την υγεία;

 

Ένα βασικό κομμάτι του παζλ μπορεί να βρεθεί στις εξειδικευμένες κυτταρικές δομές γνωστές ως μιτοχόνδρια.

 

Πρόσφατα, δημοσιεύτηκαν δυο άρθρα στο τεύχος Ιανουαρίου του Journal of Biobehavioral Medicine, το επίσημο περιοδικό της Αμερικανικής Ψυχοσωματικής Εταιρείας.

 

Τα άρθρα αυτά παραθέτουν τα τελευταία νέα βάση των πρόσφατων ανακαλύψεων και παρουσιάζουν ένα εννοιολογικό πλαίσιο για το ρόλο των μιτοχονδρίων στην κατανόηση του τρόπου με τον οποίο οι ψυχοκοινωνικοί παράγοντες - είτε αρνητικοί είτε θετικοί - μπορούν να επηρεάσουν την ανθρώπινη υγεία.

 

"Τελικά, η επιτυχής ενσωμάτωση του ρόλου των μιτοχονδρίων στην ψυχοσωματική έρευνα, έχει ως στόχο να ενθαρρύνει μια πιο ολοκληρωμένη κατανόηση των δυνάμεων που επηρεάζουν την υγεία μας καθ’ όλη τη διάρκεια ζωής, αλλά και των παραγόντων που εμποδίζουν την ικανότητά μας να θεραπεύουμε από ασθένειες", γράφει ο Martin Picard, PhD, Columbia Πανεπιστήμιο και Bruce S. McEwen του Πανεπιστημίου Rockefeller, Νέα Υόρκη.

 

 

 

Μιτοχόνδρια, άγχος και υγεία - νέα στοιχεία και αλληλεπιδράσεις

 

Τα μιτοχόνδρια είναι υπομονάδες κυττάρων σε όλο το σώμα με το δικό τους DNA. Τα μιτοχόνδρια βρίσκονται σχεδόν σε κάθε τύπο κυττάρου.

 

Μερικές φορές ονομάζονται κυτταρικά "φουρνάκια", τα μιτοχόνδρια παράγουν την ενέργεια και τα σήματα που απαιτούνται για τη ζωή.

 

Σε κυτταρικό επίπεδο, η μιτοχονδριακή σηματοδότηση επηρεάζει την γονιδιακή έκφραση και τις επιγενετικές τροποποιήσεις και ρυθμίζει την ταχύτητα κυτταρικής γήρανσης.

 

Όταν τα μιτοχόνδρια δεν λειτουργούν σωστά, μπορούν να προκαλέσουν σοβαρές ασθένειες που επηρεάζουν πολλά διαφορετικά συστήματα σώματος. 

 

Η έρευνα ορίζει τα μιτοχόνδρια ως "ένα πιθανό σημείο τομής μεταξύ ψυχοκοινωνικών εμπειριών και βιολογικών αντιδράσεων στρες", γράφουν οι Δρ. Picard και McEwen.

 

Σε 23 μελέτες σε μοντέλα που έχουν διεξαχθεί από ερευνητές σε εργαστήρια σε ολόκληρο τον κόσμο, το οξύ και χρόνιο στρες επηρέασε συγκεκριμένες πτυχές της μιτοχονδριακής λειτουργίας - ιδιαίτερα στον εγκέφαλο.

 

Η μιτοχονδριακή λειτουργία είναι ιδιαίτερα ευπαθής στο άγχος και μπορεί να επηρεαστεί από ένα ευρύ φάσμα παραγόντων, συμπεριλαμβανομένης της συμπεριφοράς, των γονιδίων και της διατροφής. 

 

Οι συγγραφείς περιγράφουν επίσης ένα εννοιολογικό πλαίσιο με το οποίο τα μιτοχόνδρια μπορούν να μεταδώσουν τις επιπτώσεις της ψυχολογικής πίεσης στη σωματική υγεία.

 

Ένα διαρκώς αυξανόμενο σύνολο στοιχείων υποδηλώνει ότι, τα μιτοχόνδρια αισθάνονται, ενσωματώνουν και σηματοδοτούν πληροφορίες για το περιβάλλον τους.

 

Αυτό περιλαμβάνει διάφορους μεσολαβητές που προκαλούνται από το στρες, οι οποίοι προκαλούν δομική και λειτουργική "αναβαθμονόμηση" των μιτοχονδρίων. 

Οι συγγραφείς εισάγουν την έννοια του μιτοχονδριακού αλλοστατικού φορτίου (MAL), περιγράφοντας τις δομικές και λειτουργικές αλλαγές που υφίστανται τα μιτοχόνδρια ως απάντηση στο χρόνιο στρες.

 

 

 

Με τη σειρά τους, αυτές οι αλλαγές μπορούν να οδηγήσουν σε εκτεταμένες επιπτώσεις στην υγεία.

 

Για παράδειγμα, αυξημένη φλεγμονή που οδηγεί σε κίνδυνο ασθενειών ή οξειδωτική κυτταρική βλάβη του DNA που οδηγεί σε επιταχυνόμενη γήρανση.

 

Τα μιτοχόνδρια φαίνεται επίσης να συμμετέχουν στη ρύθμιση των συστημάτων αντίδρασης στο στρες του σώματος, συμπεριλαμβανομένου του εγκεφάλου, καθώς και στον έλεγχο της ανοσίας και της φλεγμονής.

 

Η βλάβη στο μιτοχονδριακό DΝΑ έχει εδώ και καιρό υποδειχθεί ότι αντιπροσωπεύει ένα βιολογικό "ρολόι γήρανσης".

 

Πρόσφατες μελέτες έδειξαν με αδιαμφισβήτητο τρόπο ότι τα μιτοχόνδρια επηρεάζουν το ρυθμό γήρανσης στα μοντέλα, πιθανώς μέσω της αυξημένης φλεγμονής και της οξείδωσης. 

 

Τα ευρήματα είναι ιδιαίτερα συναρπαστικά για τον τομέα της ψυχοσωματικής ιατρικής, με την παραδοσιακή εστία της στην επανένταξη του νου («ψυχή») και του σώματος («soma»).

 

Αναδυόμενες αποδείξεις σχετικά με το ρόλο των μιτοχονδρίων στη μετάφραση των επιπτώσεων του άγχους στην υγεία "επεκτείνουν την εμβέλεια της έρευνας του νου και του σώματος στον κυτταρο-μοριακό τομέα που είναι το βασικό θεμέλιο της τρέχουσας βιοϊατρικής εκπαίδευσης και πρακτικής", γράφουν oι Δρ. Picard και McEwen.  

 

"Η μελλοντική έρευνα πρέπει να εξετάσει τις δυναμικές αμφίδρομες αλληλεπιδράσεις μεταξύ μιτοχονδρίων και άλλων σημαντικών φυσιολογικών συστημάτων", καταλήγουν οι συντάκτες.

 

 

Σύνοψη

 

Τα μιτοχόνδρια είναι υποκυτταρικά οργανίδια, με δικό τους γονιδίωμα, τα οποία παράγουν την ενέργεια που απαιτείται για ζωή, καθώς και τα σήματα που επιτρέπουν την προσαρμογή του στρες.

 

Σε κυτταρικό επίπεδο, η μιτοχονδριακή σηματοδότηση επηρεάζει την γονιδιακή έκφραση και τις επιγενετικές τροποποιήσεις και ρυθμίζει την ταχύτητα κυτταρικής γήρανσης.

 

Αντιπροσωπεύουν ένα πιθανό σημείο τομής μεταξύ των ψυχοκοινωνικών εμπειριών και των βιολογικών αντιδράσεων του στρες.

 

Οι οξείς και χρόνιοι παράγοντες άγχους επηρεάζουν διάφορες πτυχές της μιτοχονδριακής βιολογίας. H έκθεση στο χρόνιο στρες μπορεί να οδηγήσει σε μοριακές και λειτουργικές αναβαθμολογίες μεταξύ των μιτοχονδρίων. Η μιτοχονδριακή σηματοδότηση μπορεί με τη σειρά της να συμβάλει στη βιολογική ενσωμάτωση ψυχολογικών καταστάσεων.

 

Κλινικά, τα πρωτογενή μιτοχονδριακά ελαττώματα επηρεάζουν τον εγκέφαλο, το ενδοκρινικό σύστημα και το ανοσοποιητικό σύστημα που παίζουν ρόλο στις ψυχοσωματικές διεργασίες, υποδηλώνοντας μια κοινή βασική μηχανιστική βάση.

 

Οι μη προσαρμοστικές μιτοχονδριακές αλλαγές, που χαρακτηρίζουν αυτή την υποκυτταρική κατάσταση άγχους, ονομάζονται μιτοχονδριακό αλλοστατικό φορτίο.

 

Το ψυχολογικό στρες προκαλεί μεταβολικούς και νευροενδοκρινείς μεσολαβητές, οι οποίοι με τη σειρά τους προκαλούν δομικές και λειτουργικές αναβαθμοποιήσεις των μιτοχονδρίων, που ονομάζονται μιτοχονδριακό αλλοστατικό φορτίο.

Παγολογικές καταστάσεις στις οποίες συμβάλλει η μιτοχονδριακή δυσλειτουργία είναι οι ακόλουθες:

διαβήτης, νόσο του Alzheimer, ασθένεια Parkinson και διάφορες άλλες νευρολογικές διαταραχές, οξειδωτικό στρες & επιταχυνόμενη γήρανση, διαταραχές άγχους, καρδιαγγειακές παθήσεις, σαρκοπενία και σύνδρομο χρόνιας κόπωσης

---

Πηγές

Το υλικό παρέχεται από την Wolters Kluwer Health

https://www.sciencedaily.com/releases/2018/02/180202123742.htm

Αναφορά Δημοσιεύσεων:

https://journals.lww.com/psychosomaticmedicine/Fulltext/2018/02000/Psychological_Stress_and_Mitochondria___A.2.aspx

Martin Picard, Bruce S. McEwen. Psychological Stress and Mitochondria. Psychosomatic Medicine, 2018; 80 (2): 141 DOI: 10.1097/PSY.0000000000000545

Martin Picard, Bruce S. McEwen. Psychological Stress and Mitochondria. Psychosomatic Medicine, 2018; 80 (2): 126 DOI: 10.1097/PSY.0000000000000544